Een fossiel is een versteend overblijfsel van wat ooit geleefd heeft.
Dat kan van planten of dieren (en mensen) zijn.
Hoe wordt bijvoorbeeld een plant een steen?
Normaal gesproken worden dode planten afgebroken door micro-organismen zoals bacteriën en schimmels. Zij eten als het ware de resten op. Dit is mede mogelijk omdat er zuurstof beschikbaar is.
Zo'n plant wordt dus nooit een fossiel. Dit proces gebeurt op de gewone grond waar wij op lopen.
Als zo'n plant in het water valt, bijvoorbeeld in moerasgebieden, wordt het moeilijker voor bacteriën om alles op te eten. Het rottingsproces gaat veel langzamer, omdat er minder zuurstof is.
Als op de plant nog vele lagen plantenmateriaal terecht komen wordt dit veen. Na duizenden jaren wordt de druk op de onderste lagen zo groot dat het bruinkool en uiteindelijk steenkool ontstaat. Dit zijn fossiele brandstoffen.
Ook kan het voorkomen dat een afzonderlijke plant wordt overdekt met klei of zand. Dan kan er een een plantenafdruk ontstaan, dat uiteindelijk versteend.
Hoe vind men een fossiel?
De versteende laag is zo diep dat men daar niet zomaar bij kan.
Soms gebeurt het dat dergelijke lagen door gebergtevorming naar boven wordt gedrukt. Dat gaat meestal gepaard met aardbevingen In de naar boven gedrukte lagen zou men fossielen kunnen vinden. Door slijtage aan de gebergten komen rotsblokken en stenen los, die uiteindelijk met rivieren verspreid worden. Zo kan men werfsteen-fossielen vinden. Dit proces is een kwestie van miljoenen jaren.
Ook kan men bij afgravingen fossielen vinden. Men vind kruipsporen van wormen en van krabben en overblijfselen van dieren, bijvoorbeeld schelpen, botten en tanden en kiezen. Men vind zelden een compleet dier. Verder vind men wortelstructuren van planten.
Ook zijn er gebieden waar veel haaietanden gevonden worden, zoals bij Cadzand en momenteel in zandzuigwinning bij Langeboom-Mill (Noord-Brabant)
website over fossielen
In het museum zijn bijzondere fossielen te vinden. Een kies van een mammoet bijvoorbeeld of een schedel. Deze schedel is gevonden bij Olst en is ongeveer 20.000 jaar oud.
Ook is er een grote collectie fossiele overblijfselen van zeedieren:
Zee-egels, haaietanden, ammonieten en versteende schelpen.
Verder is In Olst een zogenaamd "verdronken bos"gevonden. Bomen zijn in het water terecht gekomen en zijn door afwezigheid van zuurstof goed bewaard gebleven. Dit zijn geen versteende overblijfselen, maar wel zijn ze heel oud. Zij zijn ca. 8000 jaar oud
Typerend voor deze geconserveerde bomen is de zwarte kleur. Dit is ontstaan door humuszuren.
Schijfjes van deze bomen zijn ook te zien in het museum.
